Welkom
Welkom op Schulpengat.nl, de website over het roemrijke verleden van de veerdiensten naar Texel. De website is vernoemd naar de dubbeldekker Schulpengat, maar gaat over alle schepen die voor TESO hebben gevaren.
Alles over de TESO-bootdienst
Voor de een begint op de veerboot naar Texel het ultieme vakantiegevoel, voor de ander nadert thuis met de minuut. Misschien is de boottocht een routine geworden en kijk je niet eens meer op welk schip je zit. Wat je reden ook is om de boot naar Texel te pakken, als je meer wil weten over de schepen dan ben je welkom op Schulpengat.nl.
De geschiedenis van TESO loopt synchroon met de recente geschiedenis van het Waddeneiland Texel. Het is een verhaal van de eerste toerist tot het moment dat TESO halverwege de jaren 60 ook weleens ’s nachts vaart om de onstelpbare stroom auto’s te verwerken. Kijk maar eens naar de vlootpagina, de jaartallen en de scheepsgrootte. Iedere generatie veerboot is groter.
Het verhaal van de TESO-veerboten gaat ook over muren van ijs, bijvoorbeeld in 1963. Of varen tijdens de vliegende storm, als de Razende Bol een kolkende massa is en de Eilanders het liefste binnen blijven… lees meer.
Indeling van de website Schulpengat.nl
Overzichtspagina's
Informatiepagina's
Fotopagina's
Over Schulpengat.nl
De website Schulpengat.nl is vernoemd naar de dubbeldeksveerboot Schulpengat (1990), maar gaat over alles wat met de TESO-bootdienst te maken heeft. Als liefhebber moet het je zijn opgevallen: op internet is weinig op één plek te vinden over de geschiedenis van de veerdiensten naar Texel. Met Schulpengat.nl is daar verandering in gekomen.
Om te beginnen is de website gevuld met eigen foto’s en diverse foto’s uit Nederlandse archieven. Duidelijke bronvermelding staat hoog in het vaandel op Schulpengat.nl. Zo zijn er alleen foto’s gepubliceerd uit archieven wanneer dit mogelijk is met de auteursrechten. Wil je meehelpen? Dat mag zeker, eigen TESO-foto’s kun je uploaden.
De bedoeling is dat de website uitgroeit tot een mooie herinneringsplaats voor de schepen van weleer, met interessante verhalen en mooie foto’s. Zoals de TESO vaak naar de Zeeuwse PSD-veerdiensten heeft gekeken als voorbeeld, neemt Schulpengat.nl op zijn beurt een voorbeeld aan de website PSDnet.nl.
Schulpengat.nl is in opzet ongeveer gelijk aan de website van de Zeeuwse collega’s over de geschiedenis van de verdwenen Provinciale Stoombootdiensten in Zeeland (PSD).
Lees meer over de website in de oprichtingsverklaring, of ga door naar het formulier voor het insturen van foto’s.
Een selectie uit de TESO-vloot
Van raderstoomboot tot dubbeldeksveerboot, hieronder staat een selectie van de TESO-vloot. Elk schip heeft een aparte pagina en de meeste schepen hebben ook een speciale fotopagina. Klik op een van de onderstaande illustraties en lees over het desbetreffende schip.
Uitgelicht: TESO-dubbeldekker Molengat (1980)
Eind jaren 70 besluit TESO om een dubbeldeksveerboot te bouwen, een omstreden beslissing. Pas in 1986 kan ook het bovenste rijdek van de Molengat in gebruik genomen worden. Dan pas zijn de aanleginrichtingen aangepast door Rijkswaterstaat. De Molengat is nog altijd in de vaart, maar dan in een hele andere functie… Lees verder of bekijk de fotopagina.
Het viel goed op in 2007 toen de Dokter Wagemaker (2005) en de Molengat (1980) een tijdje samen in de vaart waren: de Molengat is eigenlijk een mini-dubbeldekker. Daar dachten ze in 1980 heel anders over op Texel. Voor een grote groep TESO-aandeelhouders stond de Molengat symbool voor het overspoelen van Texel door toeristen.
Stemmen gingen op om de Molengat te verkopen en er een ‘schip met normale proporties’ voor terug te kopen. Wellicht speelde ook mee dat de Molengat – in vergelijking met de enkeldekkers – een wat kil en afstandelijk schip was. Later is het interieur vernieuwd, waarbij er iets comfortabelere stoelen kwamen.
De laatste weken van de Schulpengat
Van juni tot 31 oktober 2018 lag de Schulpengat naast de lange fuikwand van ’t Horntje. In afwachting van een koper, maar uiteindelijk sloop in Gent.
Uitgelicht: TESO-enkeldekker Marsdiep (1964)
Met de komst van de Marsdiep veranderde de manier van laden en lossen voorgoed. De fuiken met heftorens (kijk maar eens bij ’t Horntje, er staat nog altijd ‘1964’ op) werden aangelegd voor de Marsdiep. Voortaan konden auto’s de veerboot in Den Helder oprijden en op Texel aan de andere kant van de boot er weer af. Tot die tijd moesten auto’s via de zijkant laden en lossen, een hele puzzel vaak.
De komst van de Mardiep zorgde soms voor hoofdbrekens. In 1964-1966 kon het namelijk voorkomen dat er grote voertuigen naar Texel overgezet werden door de Marsdiep, maar hoe kwamen die dan van het eiland af als de Marsdiep zou uitvallen? Dit is in die tijd slechts eenmalig voorgekomen. In 1966 kwam het zusterschip van de Marsdiep in de vaart en was dit probleem uit de wereld.
De Marsdiep (1964) en Texelstroom (1966) konden beide 70 voertuigen vervoeren. De veerboten zijn enkeldekkers: schepen met een enkel rijdek in de plaats van de huidige schepen met twee autodekken boven elkaar. Met de TESO-enkeldekkers werd ook de zijgang geïntroduceerd. Het autodek werd verdeeld in een hoofdrijdek met aan weerszijden een lagere zijgang voor personenauto’s. Boven de zijgang was het fietsersdek gelegen. Ook de huidige TESO-vloot is uitgerust met zijgangen. De nieuwste TESO-telg, de dubbeldeksveerboot Texelstroom (2015) heeft op het bovenste autodek zelfs zijgangen met dubbele rijbaan.
Fuiken
In de jaren 60 kwamen de eerste kopladingsveerboten in de vaart op de veerdienst naar Texel. Een kopladingsveerboot maakt gebruik van het roll-on-roll-off-principe: in Den Helder rij je de veerboot op en op Texel verlaat je het schip zonder te draaien met je auto. De aanlegsteigers voor deze TESO-schepen heten ook wel fuiken.
De naam fuik komt van het gelijknamige visserstuig waarmee vissen gevangen kunnen worden in een trechtervormig net. Hetzelfde gebeurde als het ware met de veerboot in de fuik. Aan de voet van de fuik staan twee heftorens met daartussen een brug van 28 meter lengte. Op die manier kan het getijdenverschil letterlijk overbrugd worden.
De veerboten Marsdiep (1964), Texelstroom (1966), Molengat (1980) en Schulpengat (1990) maakten gebruik van de oorspronkelijke fuik. Deze had houten remmingwerk en de veerboot wrong zich met veel gepiep en gekraak vast. Met de komst van de bredere veerboot Dokter Wagemaker in 2005 werden de korte fuikwanden verwijderd en vervangen door nieuwe drijvende exemplaren. Later werden ook de lange fuikwanden vervangen.
De tijd van het gekraak en gepiep is voorbij, de veerboten meren tegenwoordig uiterst precies af tegen de nieuwe fuikwanden. Om brandstof te besparen is er zelfs een zuignap aanwezig op de fuikwand om de veerboot vast te houden!
Uitgelicht: Fotopagina Dokter Wagemaker (1934)
Ruim 29 jaar was de Dokter Wagemaker in de vaart voor TESO en daarna nog een aantal jaar bij Doeksen op Terschelling… Lees verder of bekijk de fotopagina.
De Dokter Wagemaker heeft dezelfde ontwerper als drie Zeeuwse zijladingsveerboten die in 1933 in de vaart kwamen. De gelijkenissen zijn zeker aanwezig, toch is er een heel groot verschil: de Wagemaker was een stoomboot en de Zeeuwse schepen waren hypermoderne dieselveerboten. TESO durfde het nog niet aan en gaf de voorkeur aan een stoommachine. Overigens werd de Dokter Wagemaker in de jaren 50 alsnog uitgerust met een dieselmotor.
De verlenging en de ‘verdieseling’ van de Dokter Wagemaker werden uitgevoerd in Harlingen op scheepswerf Welgelegen. Wanneer de Wagemaker overbodig raakt, verkoopt TESO het schip aan Rederij Doeksen. Het schip is een van de weinige veerboten die naar de Waddeneilanden Texel, Vlieland en Terschelling hebben gevaren. Het schip eindigt in 1975 bij Stolk’s Handelsonderneming in Hendrik Ido Ambacht, de sloper van heel wat Nederlandse veerboten.
De gelijkenissen tussen de Dokter Wagemaker (1934) en de Prins Willem I (1933) zijn duidelijk. Het grootste verschil is de indeling: stuurhuis voor versus stuurhuis achter. De PSD-zijladers waren meer ingericht op autovervoer en hadden achterop een groot autodek.
Ook latere TESO-veerboten hadden dezelfde ontwerper als verschillende PSD-schepen. Zo zijn er behoorlijk wat overeenkomsten tussen de Marsdiep (1964), Texelstroom (1966), Prinses Christina (1968) en Prins Willem-Alexander (1970).
Sitemap
Hieronder staat een overzicht (sitemap) van de verschillende pagina’s op de website Schulpengat.nl – alles over de TESO-veerboten. Grofweg is er een verdeling in pagina’s over schepen, pagina’s met foto’s en geschiedenis.
Foto's
- Fotopagina 'Aan boord'
- Fotopagina Texelstroom (2015)
- Fotopagina Dokter Wagemaker (2005)
- Fotopagina Schulpengat (1990)
- Fotopagina Molengat (1980)
- Fotopagina Texelstroom (1966)
- Fotopagina Marsdiep (1964)
- Fotopagina aanlegplaats Den Helder
- Fotopagina aanlegplaats Oudeschild
- Fotopagina aanlegplaats 't Horntje
Havens
Overige
Inmiddels staan er ongeveer 500 foto’s op Schulpengat.nl. Met jouw hulp kan de site nog interessanter worden. Help mee en stuur ook foto’s in.